سرگذشت پیانو
اگر به موسیقی علاقه دارید و در بازار کتاب، به دنبال کتابهای تخصصی یا نیمهتخصصی درباره این حوزه گشته باشید، شاید متوجه منابع محدود کتابهای موسیقی، خصوصا موسیقی غربی شده باشید؛ کتابهایی که در آنها اطلاعات کامل درباره سازها و آهنگسازان وجود داشته باشد و خواننده علاقهمند و حتی حرفهای را با سرگذشت موسیقی آشنا کند. بسیاری از دانشجویان رشته موسیقی با این کمبود کتابهای مرجع مواجه شدهاند. انتشارات ناهید از سال ۸۱ دست به انتشار کتابهایی در حوزه موسیقی زده که تاکنون سه جلد از این مجموعه چاپ شده است. «سرگذشت پیانو»، «سرگذشت آهنگسازان بزرگ» و «سرگذشت موسیقی جاز» سه کتابی هستند که تا به حال با ترجمه و پژوهش «پرتو اشراق»، مترجم نام آشنا، منتشر شدهاند که از این بین «سرگذشت موسیقی جاز» هفته گذشته به بازار عرضه شد. سه کتابی که معرفیشان را میخوانید، گرچه کتابهای تخصصی موسیقی نیستند، اما در آنها اطلاعات جامع و کاملی وجود دارد که علاقهمندان به این حوزه را با سرگذشت موسیقیهایی که دربارهشان نوشته شده، آشنا میکند.
سرگذشت پیانو
بسیاری از مردم از جمله حرفهایهای عرصه موسیقی وقتی با مدارک باقیمانده از نوازندگان بزرگ روبهرو میشوند، حیرت میکنند. بسیاری از این مدارک صوتی است و به قبل از سال ۱۹۲۵ تعلق دارد و دسترسی به آنها ساده نیست. در میان فهرست بلندبالای نوازندگانی که قبل از شروع قرن بیستم بسیار فعال بودند و صفحاتی از آثارشان وجود دارد به نامهای مهمی بر میخوریم. از طریق بررسی صفحات موسیقی موجود، میتوانیم آگاه شویم که نوازندگان قرن نوزدهم چگونه و با چه کیفیتی وارد تجارت موسیقی شدند. تعدادی از این پیانیستها کار خود را بعد از اختراع برق و ساخته شدن گرامافونهای برقی در تجارت موسیقی ادامه دادند و آنچه را مینواختند، به ناشران آثار میفروختند. «سرگذشت پیانو»، کتابی است که تاریخچه پیانو و نوازندگان بزرگ آن را بررسی میکند. مجلات و نقدهای روزنامهای از سال ۱۸۰۰ به بعد، نامهها و نوشتههای نوازندگان، نامههای موسیقیدانان و مصنفان به دوستانشان درباره آثاری که از نوازندگان شنیدهاند و اظهارنظر مردم زمان درباره آنچه که روی صحنههای موسیقی میدیدند، مستنداتی هستند که در فراهم کردن تصاویر و متون این کتاب از آنها استفاده شده است منبع دیگری که در تدوین این کتاب به کار رفته، صحبتهای استادان موسیقی معاصر درباره نوازندگان است. آنطور که نویسنده کتاب، هارولد شوئنبرگ در مقدمهاش گفته است، مقدار زیادی از این اطلاعات کاملا غیراعتماد بود. به گفته او مردان سالخورده موسیقی همیشه تمایل دارند که در گذشته زندگی کنند و چشماندازی را که از آنروزها در مقابل دیدگان ما میگشایند، آلوده به اوهام و خیالات شخصی ایشان است و پردهای از مه غلیظ شکوه و افتخار نه چندان واقعی جلوی واقعیتها را میگیرد و نمیگذارد تصویر درستی به ما برسد.
شوئنبرگ هدف از نوشتن این کتاب را جستجو میان همین خاطرات عنوان میکند، به این امید که آنچه غیرواقعی است دور بریزد و آنچه را که میتواند در روشن کردن تصویر نوازندگان بزرگ مفید باشد، برگزیند. در «سرگذشت پیانو» از نوازندگان بزرگ یاد خواهد شد، نه به قصد داستانسرایی و نقل احوال بلکه به نیت مطالعه در نقش مهم و اساسی نوازندگان بزرگ پیانو که تاثیرات شگفتآوری بر نسل خود به جا گذاشتند و در بسیاری از موارد در نوع نگاه نسلهای بعد به فلسفه موسیقی دخالت کردند. در این کتاب دقت شده که چهرههای اصلی پیانو از قلم نیفتند و مسیر نوزاندگی پیانو از موتزارت و کلمنتی تا زمان حاضر به عنوان یکی از نیروهای عمده جهان موسیقی روشن شود.
«سرگذشت پیانو» ۳۸ فصل دارد و کتاب به لحاظ خاطرههایی که در آن وجود دارد و نثر نیمه داستانگونه بخشی فصلها، خواندنی و جذاب است که همین ویژگی باعث میشود مخاطب با کتابی صرفا تخصصی روبهرو نشود.
سرگذشت آهنگسازان بزرگ
بسیاری از مخاطبان و علاقهمندان موسیقی کلاسیک، با نوازندگان و آهنگسازان بزرگ آشنا هستند و تا به حال کتابهای بسیاری چاپ شده که در آنها منحصرا درباره زندگینامه و سرگذشت یک آهنگساز یا نوازنده نوشته شده است. کتابهایی مثل سرگذشت موتزارت یا بتهوون. «سرگذشت آهنگسازان بزرگ»، زندگینامه بسیاری از نوازندگان و آهنگسازان بزرگ را با نثری روان و خواندنی در کنار هم دارد. کتاب «سرگذشت آهنگسازان بزرگ»، نوشته هارولد شوئنبرگ برای نخستینبار در سال ۱۹۷۰ به چاپ رسید و سال ۸۵ در ایران ترجمه و چاپ شد. در این کتاب که روایاتاش تا به امروز کشیده میشود تاکید بر واژه «بزرگ» است. آهنگسازان بزرگ هر یک از راه مخصوص به خود جهت و جریان موسیقی را تغییر دادهاند ولی گرچه به ذهن آگاه بشریت دست نیافتند، اما موفق شدند به هشیاری و آگاهی مردم مغربزمین نفوذ کنند. آهنگسازان بزرگ تقریبا همیشه بزرگترین شخصیتهای زمان خود شناخته میشدند و در زمان خود رهبران و پیشروان نیز بودند زیرا موسیقی آنان در سراسر جهان بر نسل بعد تاثیر میگذاشت.
نویسنده در مقدمه کتاباش گفته سوالی را مطرح کرده است: آیا جهان در موسیقی امروز شخصیتهای برجسته و بزرگی ارائه داده است؟ شخصیتهایی همپایه موتزارت، هایدن، بتهون، بارتوک و...؟ اگر بخواهیم منصفانه بیندیشیم قضاوت در اینباره دشوار است. امروز آهنگسازان همهجا دنبال شیوهای مخصوص میگردند. دنبال سبک و روش اما باید اعتراف کنیم که از این میان هرگز پیشروان، رهبران و نوابغی چون بتهوون، برلیوز، واگنر و. . . ظهور نکرده است. نویسنده معتقد است برای اینکه بتوانیم کتاب زندگی آهنگسازان بزرگ را با وقایع و اوضاع روز تطبیق دهیم راهش این است که درباره آهنگسازان بزرگ زیاد سخت نگیریم.
شوئنبرگ به گفته خودش، این کتاب را برای شنونده عامی اما باهوش و علاقهمند به موسیقی نوشته است. او کوشیده که جمعیت موسیقی به لحاظ تاریخی، از کلادیو مونته وردی تا امروز را فراهم کند. هیچ نابغه و موسیقیدان و آهنگساز بزرگی را ندیدهایم که از گذشتگان خود تاثیر نگرفته باشد. کتاب حاضر بهطور مشروح به زندگی و احوال آهنگسازان بزرگ میپردازد. در این کتاب جنبههای تفسیری و تکنیکی در نهایت اختصار بیان شده که برای خوانندگان غیرمتخصص نیز قابل استفاده باشد.
هارولد شوئنبرگ در ۴۱ فصل این کتاب، شرح زندگانی آهنگسازان بزرگ را از مونته وردی آغاز کرده. نه به این لحاظ که پیش از او آهنگساز بزرگی وجود نداشته بلکه به این علت که موسیقی او مجموعهای ست با کیفیتی فعال که میتوان آن را متداول و همهگیر دانست.
سرگذشت موسیقی جاز
در چند سال اخیر، به موسیقی جاز خصوصا در بین جوانان توجه بسیاری شده است. اما تا به حال کتابی درباره تاریخچه این موسیقی یا زندگینامه اشخاص جاز منتشر نشده بود. انتشار «سرگذشت موسیقی جاز» در بازار کتابی که تقریبا هیچ اثری از موسیقی جاز در آن وجود نداشت، اتفاق خوبی بود. این کتاب 700 صفحهای را یوآخیم برنت نوشته که به تازگی در ایران ترجمه و چاپ شده است.
یوآخیم ارنست برنت ۷۷ سال زندگی کرد و یکی از معروفترین چهرههای جاز بینالمللی بود. برنت خود اهل موسیقی بود و ترومپت مینواخت. کتاب «سرگذشت موسیقی جاز» در میان آثار او، برجستهترین است. ربنت رسالهها و مقالههای دیگری هم داشت که در مطبوعات آلمانی زبان منتشر میشد. کتاب حاضر ۱۶ بار چاپ شد و در آمریکا به عنوان یک کتاب مرجع شناخته میشود.
موسیقی جاز را فریاد دادخواهی سیاهان خواندهاند. سیاهان، ساکن دشتهای باز، روح باد را تسخیر کرده بودند و ضربات تامتام را بر آن سوار میکردند و به دور دستها میفرستادند. تامتام از عناصر مهم و شاید مهمترین عنصر فرهنگی بود و آلت خبررسانی به شمار میرود. ریشه جاز در صدای تامتام بود که باد آن را با خود به آن سوی اقیانوس برد. هدف نویسنده از تدوین این کتاب، دستیافتن به خصوصیات و کیفیات این نوع موسیقی است. از رگتایم و نیوارلئان تا اسلوبهای برجسته و روشهای نوین نوازندگی امروز. نویسنده قصد دارد در این کتاب به دور از هرگونه تعصب که اغلب از پارتیزانهای پیر جاز قدیم در برابر اسلوبهای نوین به ظهور میرسد، وسعت و تمامیت همهجانبه موسیقی جاز را به نمایش بگذارد. او در این کتاب نکات برجستهای را شرح میدهد که جاز توانسته برای خود فراهم آورد و موفق شده از نظر ارزشیابی، نقد و آموزش در سطحی انکارناشدنی قرار گیرد و موفقیتی جهانی برای خود دست و پا کند.
آنطور که مترجم در درآمد این کتاب نوشته است، تولد جاز آمریکایی قطعا در قرن بیستم نیست. دستکم چند قرن سابقه دارد، ریشههای خود را به قاره سیاه فرستاده و از آنجا تغذیه میکند. خیلی از نظریههای جنبی درباره این نوع موسیقی در این کتاب جایی ندارد. محتوای این کتاب به پدیده سوینگ و نظریات بداههنوازی، بلوز، تغییر شکل صدا در جهت فرازهای اساسی جاز، مسئله کشش و استحکام آن، توسعه طبل و سازهای ضربی و در نهایت تعریف جاز مربوط میشود. یوآخیم برنت تلاش کرده تا این نوع موسیقی را با مقیاسهای خود بررسی کند و از مقایسه و نقد آن به لحاظ مقیاسهایی که به سایر فرهنگهایی موسیقایی تعلق دارد پرهیز کند. در «سرگذشت موسیقی جاز» به صفحات معروف جاز نیز اشاره شده است.
این کتاب در هشت فصل نوشته شده که فصل نخست درباره سبکهای موسیقی جاز است و فصل دوم نوازندگان و آهنگسازان جاز از بادی بولدن تا اورنت کولمن را شامل میشود. عناصر جاز و ادوات جاز فصلهای سوم و چهارم را تشکیل میدهند و فصل پنجم به خوانندگان جاز میپردازد. فصل ششم و فصل هفتم ارکسترهای بزرگ جاز و کوبوهای جاز هستند.
در فصل هشتم اما، پژوهش پرتو اشراق درباره اشخاص موسیقی جاز را میخوانیم. به گفته این مترجم و پژوهشگر، نویسنده کتاب در متن آن جایی برای توضیح و شرح زندگانی اشخاص جاز نگذاشته و از همین رو، بخش پایانی کتاب با عنوان «اشخاص جاز» به معرفی اشخاص جاز از نیوارلئان تا آوانگارد میپردازد. این بخش بر اساس حروف الفباست و شامل مواردی چون سال و محل تولد و چگونگی ورود به عرصه جاز میشود.
در گفتوگو با مترجم
پرتو اشراق، متولد سال ۱۳۲۴ در تهران و تحصیلکرده دانشکده هنرهای دراماتیک است. او گرچه در سینما درس میخواند اما بعدها کار فیلم را رها کرد و به ترجمه روی آورد. این مترجم درباره هدف از ترجمه و انتشار کتابهایی که معرفی شد میگوید: «هدف ما آشنا کردن مردم با مقوله موسیقی است. من پیشنهاد ترجمه و انتشار این کتابها را به ناشر ارائه کردم و او استقبال کرد و این مجموعه منتشر شد. چندین سال پیش یکی از دوستان من از آمریکا کتابی برای من درباره پیانو فرستاد. اینکه بزرگان پیانو چه کسانی بودند و اطلاعاتی درباره این ساز. من این کتاب را خواندم و از آن خوشم آمد و ترجمهاش کردم. این کتاب همینطور مانده بود تا اینکه روزی چاپ آن را به ناشر پیشنهاد کردم و او پذیرفت. که بعد از آن خود آقای کریمی منبع کتاب آهنگسازان او درباره زمینه انتشار این کتابها و جای خالی آنها در بازار کتاب میگوید: ما در حوزه موسیقی کتابهای تخصصی کم داریم. البته این کتابها که در این مجموعه منتشر شدهاند، تخصصی نیستند. اینها کتابهایی هستند که درباره موسیقی و سیر تحولات آن اطلاعات عمومی میدهد. پیش از این درباره موسیقی ایرانی کتابهایی نوشته شده است. مثل کتابهای مرحوم روحالله خالقی ولی درباره موسیقی غربی منابع فارسی به آن صورت وجود نداشت. غیر از یکی دو تا کتاب مثل «چگونه از موسیقی لذت ببریم». به همین خاطر فکر کردیم که این زمینه خالی وجود دارد و همین کمک کرد تا این مجموعه را منتشر کنیم. » فصل پایانی کتاب «سرگذشت موسیقی جاز» پژوهش پرتو اشراق درباره اشخاص جاز است. او در اینباره توضیح میدهد: «در متن کتاب آدمهایی بودند که اسامیشان آماده و درباره خودشان و اهمیت کارشان صحبت شده است. اما بهطور مفصل درباره این اشخاص چیزی نوشته نشده بود. به همین خاطر به فکر افتادم حالا که از این اشخاص نام برده شده، منابعی پیدا کنم که این اشخاص بهطور کامل معرفی شوند. بعد از پیدا کردن منبع، عکسهایشان را نیز پیدا کردم که نتیجه این پژوهش 200 صفحه پایانی کتاب «سرگذشت موسیقی جاز» شد. »
این مجموعه اما با موسیقی جاز به پایان نمیرسد: «بعد از سرگذشت موسیقی جاز، سرگذشت موسیقی پاپ است. اینکه این نوع موسیقی از کجا آمده و چه کسانی در آن بودهاند که ترجمه آن را به پایان رساندم و بعد از آن قصد دارم به موسیقی راک و رپ بپردازم.»
بسیاری از مردم از جمله حرفهایهای عرصه موسیقی وقتی با مدارک باقیمانده از نوازندگان بزرگ روبهرو میشوند، حیرت میکنند. بسیاری از این مدارک صوتی است و به قبل از سال ۱۹۲۵ تعلق دارد و دسترسی به آنها ساده نیست. در میان فهرست بلندبالای نوازندگانی که قبل از شروع قرن بیستم بسیار فعال بودند و صفحاتی از آثارشان وجود دارد به نامهای مهمی بر میخوریم. از طریق بررسی صفحات موسیقی موجود، میتوانیم آگاه شویم که نوازندگان قرن نوزدهم چگونه و با چه کیفیتی وارد تجارت موسیقی شدند. تعدادی از این پیانیستها کار خود را بعد از اختراع برق و ساخته شدن گرامافونهای برقی در تجارت موسیقی ادامه دادند و آنچه را مینواختند، به ناشران آثار میفروختند. «سرگذشت پیانو»، کتابی است که تاریخچه پیانو و نوازندگان بزرگ آن را بررسی میکند. مجلات و نقدهای روزنامهای از سال ۱۸۰۰ به بعد، نامهها و نوشتههای نوازندگان، نامههای موسیقیدانان و مصنفان به دوستانشان درباره آثاری که از نوازندگان شنیدهاند و اظهارنظر مردم زمان درباره آنچه که روی صحنههای موسیقی میدیدند، مستنداتی هستند که در فراهم کردن تصاویر و متون این کتاب از آنها استفاده شده است منبع دیگری که در تدوین این کتاب به کار رفته، صحبتهای استادان موسیقی معاصر درباره نوازندگان است. آنطور که نویسنده کتاب، هارولد شوئنبرگ در مقدمهاش گفته است، مقدار زیادی از این اطلاعات کاملا غیراعتماد بود. به گفته او مردان سالخورده موسیقی همیشه تمایل دارند که در گذشته زندگی کنند و چشماندازی را که از آنروزها در مقابل دیدگان ما میگشایند، آلوده به اوهام و خیالات شخصی ایشان است و پردهای از مه غلیظ شکوه و افتخار نه چندان واقعی جلوی واقعیتها را میگیرد و نمیگذارد تصویر درستی به ما برسد.
شوئنبرگ هدف از نوشتن این کتاب را جستجو میان همین خاطرات عنوان میکند، به این امید که آنچه غیرواقعی است دور بریزد و آنچه را که میتواند در روشن کردن تصویر نوازندگان بزرگ مفید باشد، برگزیند. در «سرگذشت پیانو» از نوازندگان بزرگ یاد خواهد شد، نه به قصد داستانسرایی و نقل احوال بلکه به نیت مطالعه در نقش مهم و اساسی نوازندگان بزرگ پیانو که تاثیرات شگفتآوری بر نسل خود به جا گذاشتند و در بسیاری از موارد در نوع نگاه نسلهای بعد به فلسفه موسیقی دخالت کردند. در این کتاب دقت شده که چهرههای اصلی پیانو از قلم نیفتند و مسیر نوزاندگی پیانو از موتزارت و کلمنتی تا زمان حاضر به عنوان یکی از نیروهای عمده جهان موسیقی روشن شود.
«سرگذشت پیانو» ۳۸ فصل دارد و کتاب به لحاظ خاطرههایی که در آن وجود دارد و نثر نیمه داستانگونه بخشی فصلها، خواندنی و جذاب است که همین ویژگی باعث میشود مخاطب با کتابی صرفا تخصصی روبهرو نشود.
سرگذشت آهنگسازان بزرگ
بسیاری از مخاطبان و علاقهمندان موسیقی کلاسیک، با نوازندگان و آهنگسازان بزرگ آشنا هستند و تا به حال کتابهای بسیاری چاپ شده که در آنها منحصرا درباره زندگینامه و سرگذشت یک آهنگساز یا نوازنده نوشته شده است. کتابهایی مثل سرگذشت موتزارت یا بتهوون. «سرگذشت آهنگسازان بزرگ»، زندگینامه بسیاری از نوازندگان و آهنگسازان بزرگ را با نثری روان و خواندنی در کنار هم دارد. کتاب «سرگذشت آهنگسازان بزرگ»، نوشته هارولد شوئنبرگ برای نخستینبار در سال ۱۹۷۰ به چاپ رسید و سال ۸۵ در ایران ترجمه و چاپ شد. در این کتاب که روایاتاش تا به امروز کشیده میشود تاکید بر واژه «بزرگ» است. آهنگسازان بزرگ هر یک از راه مخصوص به خود جهت و جریان موسیقی را تغییر دادهاند ولی گرچه به ذهن آگاه بشریت دست نیافتند، اما موفق شدند به هشیاری و آگاهی مردم مغربزمین نفوذ کنند. آهنگسازان بزرگ تقریبا همیشه بزرگترین شخصیتهای زمان خود شناخته میشدند و در زمان خود رهبران و پیشروان نیز بودند زیرا موسیقی آنان در سراسر جهان بر نسل بعد تاثیر میگذاشت.
نویسنده در مقدمه کتاباش گفته سوالی را مطرح کرده است: آیا جهان در موسیقی امروز شخصیتهای برجسته و بزرگی ارائه داده است؟ شخصیتهایی همپایه موتزارت، هایدن، بتهون، بارتوک و...؟ اگر بخواهیم منصفانه بیندیشیم قضاوت در اینباره دشوار است. امروز آهنگسازان همهجا دنبال شیوهای مخصوص میگردند. دنبال سبک و روش اما باید اعتراف کنیم که از این میان هرگز پیشروان، رهبران و نوابغی چون بتهوون، برلیوز، واگنر و. . . ظهور نکرده است. نویسنده معتقد است برای اینکه بتوانیم کتاب زندگی آهنگسازان بزرگ را با وقایع و اوضاع روز تطبیق دهیم راهش این است که درباره آهنگسازان بزرگ زیاد سخت نگیریم.
شوئنبرگ به گفته خودش، این کتاب را برای شنونده عامی اما باهوش و علاقهمند به موسیقی نوشته است. او کوشیده که جمعیت موسیقی به لحاظ تاریخی، از کلادیو مونته وردی تا امروز را فراهم کند. هیچ نابغه و موسیقیدان و آهنگساز بزرگی را ندیدهایم که از گذشتگان خود تاثیر نگرفته باشد. کتاب حاضر بهطور مشروح به زندگی و احوال آهنگسازان بزرگ میپردازد. در این کتاب جنبههای تفسیری و تکنیکی در نهایت اختصار بیان شده که برای خوانندگان غیرمتخصص نیز قابل استفاده باشد.
هارولد شوئنبرگ در ۴۱ فصل این کتاب، شرح زندگانی آهنگسازان بزرگ را از مونته وردی آغاز کرده. نه به این لحاظ که پیش از او آهنگساز بزرگی وجود نداشته بلکه به این علت که موسیقی او مجموعهای ست با کیفیتی فعال که میتوان آن را متداول و همهگیر دانست.
سرگذشت موسیقی جاز
در چند سال اخیر، به موسیقی جاز خصوصا در بین جوانان توجه بسیاری شده است. اما تا به حال کتابی درباره تاریخچه این موسیقی یا زندگینامه اشخاص جاز منتشر نشده بود. انتشار «سرگذشت موسیقی جاز» در بازار کتابی که تقریبا هیچ اثری از موسیقی جاز در آن وجود نداشت، اتفاق خوبی بود. این کتاب 700 صفحهای را یوآخیم برنت نوشته که به تازگی در ایران ترجمه و چاپ شده است.
یوآخیم ارنست برنت ۷۷ سال زندگی کرد و یکی از معروفترین چهرههای جاز بینالمللی بود. برنت خود اهل موسیقی بود و ترومپت مینواخت. کتاب «سرگذشت موسیقی جاز» در میان آثار او، برجستهترین است. ربنت رسالهها و مقالههای دیگری هم داشت که در مطبوعات آلمانی زبان منتشر میشد. کتاب حاضر ۱۶ بار چاپ شد و در آمریکا به عنوان یک کتاب مرجع شناخته میشود.
موسیقی جاز را فریاد دادخواهی سیاهان خواندهاند. سیاهان، ساکن دشتهای باز، روح باد را تسخیر کرده بودند و ضربات تامتام را بر آن سوار میکردند و به دور دستها میفرستادند. تامتام از عناصر مهم و شاید مهمترین عنصر فرهنگی بود و آلت خبررسانی به شمار میرود. ریشه جاز در صدای تامتام بود که باد آن را با خود به آن سوی اقیانوس برد. هدف نویسنده از تدوین این کتاب، دستیافتن به خصوصیات و کیفیات این نوع موسیقی است. از رگتایم و نیوارلئان تا اسلوبهای برجسته و روشهای نوین نوازندگی امروز. نویسنده قصد دارد در این کتاب به دور از هرگونه تعصب که اغلب از پارتیزانهای پیر جاز قدیم در برابر اسلوبهای نوین به ظهور میرسد، وسعت و تمامیت همهجانبه موسیقی جاز را به نمایش بگذارد. او در این کتاب نکات برجستهای را شرح میدهد که جاز توانسته برای خود فراهم آورد و موفق شده از نظر ارزشیابی، نقد و آموزش در سطحی انکارناشدنی قرار گیرد و موفقیتی جهانی برای خود دست و پا کند.
آنطور که مترجم در درآمد این کتاب نوشته است، تولد جاز آمریکایی قطعا در قرن بیستم نیست. دستکم چند قرن سابقه دارد، ریشههای خود را به قاره سیاه فرستاده و از آنجا تغذیه میکند. خیلی از نظریههای جنبی درباره این نوع موسیقی در این کتاب جایی ندارد. محتوای این کتاب به پدیده سوینگ و نظریات بداههنوازی، بلوز، تغییر شکل صدا در جهت فرازهای اساسی جاز، مسئله کشش و استحکام آن، توسعه طبل و سازهای ضربی و در نهایت تعریف جاز مربوط میشود. یوآخیم برنت تلاش کرده تا این نوع موسیقی را با مقیاسهای خود بررسی کند و از مقایسه و نقد آن به لحاظ مقیاسهایی که به سایر فرهنگهایی موسیقایی تعلق دارد پرهیز کند. در «سرگذشت موسیقی جاز» به صفحات معروف جاز نیز اشاره شده است.
این کتاب در هشت فصل نوشته شده که فصل نخست درباره سبکهای موسیقی جاز است و فصل دوم نوازندگان و آهنگسازان جاز از بادی بولدن تا اورنت کولمن را شامل میشود. عناصر جاز و ادوات جاز فصلهای سوم و چهارم را تشکیل میدهند و فصل پنجم به خوانندگان جاز میپردازد. فصل ششم و فصل هفتم ارکسترهای بزرگ جاز و کوبوهای جاز هستند.
در فصل هشتم اما، پژوهش پرتو اشراق درباره اشخاص موسیقی جاز را میخوانیم. به گفته این مترجم و پژوهشگر، نویسنده کتاب در متن آن جایی برای توضیح و شرح زندگانی اشخاص جاز نگذاشته و از همین رو، بخش پایانی کتاب با عنوان «اشخاص جاز» به معرفی اشخاص جاز از نیوارلئان تا آوانگارد میپردازد. این بخش بر اساس حروف الفباست و شامل مواردی چون سال و محل تولد و چگونگی ورود به عرصه جاز میشود.
در گفتوگو با مترجم
پرتو اشراق، متولد سال ۱۳۲۴ در تهران و تحصیلکرده دانشکده هنرهای دراماتیک است. او گرچه در سینما درس میخواند اما بعدها کار فیلم را رها کرد و به ترجمه روی آورد. این مترجم درباره هدف از ترجمه و انتشار کتابهایی که معرفی شد میگوید: «هدف ما آشنا کردن مردم با مقوله موسیقی است. من پیشنهاد ترجمه و انتشار این کتابها را به ناشر ارائه کردم و او استقبال کرد و این مجموعه منتشر شد. چندین سال پیش یکی از دوستان من از آمریکا کتابی برای من درباره پیانو فرستاد. اینکه بزرگان پیانو چه کسانی بودند و اطلاعاتی درباره این ساز. من این کتاب را خواندم و از آن خوشم آمد و ترجمهاش کردم. این کتاب همینطور مانده بود تا اینکه روزی چاپ آن را به ناشر پیشنهاد کردم و او پذیرفت. که بعد از آن خود آقای کریمی منبع کتاب آهنگسازان او درباره زمینه انتشار این کتابها و جای خالی آنها در بازار کتاب میگوید: ما در حوزه موسیقی کتابهای تخصصی کم داریم. البته این کتابها که در این مجموعه منتشر شدهاند، تخصصی نیستند. اینها کتابهایی هستند که درباره موسیقی و سیر تحولات آن اطلاعات عمومی میدهد. پیش از این درباره موسیقی ایرانی کتابهایی نوشته شده است. مثل کتابهای مرحوم روحالله خالقی ولی درباره موسیقی غربی منابع فارسی به آن صورت وجود نداشت. غیر از یکی دو تا کتاب مثل «چگونه از موسیقی لذت ببریم». به همین خاطر فکر کردیم که این زمینه خالی وجود دارد و همین کمک کرد تا این مجموعه را منتشر کنیم. » فصل پایانی کتاب «سرگذشت موسیقی جاز» پژوهش پرتو اشراق درباره اشخاص جاز است. او در اینباره توضیح میدهد: «در متن کتاب آدمهایی بودند که اسامیشان آماده و درباره خودشان و اهمیت کارشان صحبت شده است. اما بهطور مفصل درباره این اشخاص چیزی نوشته نشده بود. به همین خاطر به فکر افتادم حالا که از این اشخاص نام برده شده، منابعی پیدا کنم که این اشخاص بهطور کامل معرفی شوند. بعد از پیدا کردن منبع، عکسهایشان را نیز پیدا کردم که نتیجه این پژوهش 200 صفحه پایانی کتاب «سرگذشت موسیقی جاز» شد. »
این مجموعه اما با موسیقی جاز به پایان نمیرسد: «بعد از سرگذشت موسیقی جاز، سرگذشت موسیقی پاپ است. اینکه این نوع موسیقی از کجا آمده و چه کسانی در آن بودهاند که ترجمه آن را به پایان رساندم و بعد از آن قصد دارم به موسیقی راک و رپ بپردازم.»
+ نوشته شده در یکشنبه بیستم مرداد ۱۳۸۷ ساعت 9:0 AM توسط Nader
|