ده واقعهی مهم ادبی سال ۲۰۰۸ به روایت سیب گاززده
اهدای نوبل ادبیات به «ژان ماری گوستاو لوکلزیو»
«ژان ماری گوستاو لوکلزیو» نویسندهی شصتوهفت سالهی فرانسوی پس از بیست و دو سال کشور فرانسه را باری دیگر به صحنه نوبل ادبیات کشاند. «لوکلزیو» در حالی معروفترین و گرانترین جایزه ادبی سال را از آن خود کرد که منتقدان آمریکایی و اروپایی دم از «مرگ فرهنگ و ادبیات فرانسه» میزدند. «لوکلزیو» هنگام اعلام برنده نهایی نوبل در منزل خود در شهر پاریس به سر میبرده و مشغول خواندن رمان «دیکتاتور غمها» نوشته «استیگ داگرمن» نویسنده سوئدی بوده و خبر را از زبان همسرش شنیده است. آکادمی «لوکلزیو» را «نویسنده سبکهای جدید، ماجراجوییهای شاعرانه، اشتیاق و کشش جسمانی و کاشف بشریت در وانفسای تمدن حکمفرما» توصیف کرد و او را بخاطر نوشتن رمان «بیابان» ستود.
به اعتقاد منتقدان ادبی جهان آکادمی نوبل هر ساله با اعلام برنده نهایی خود موجب شگفتی جهانیان میشود و امسال نیز اهدای نوبل به «لوکلزیو» از این جهت همگان را شگفتزده کرده که این نویسنده پرآوازه فرانسوی هیچ فعالیت سیاسی و غیرادبی آشکاری در کارنامه چهل و پنج ساله نویسندگی خود ندارد. اهدای نوبل ادبیات به «لوکلزیو» بازتابهای گستردهای در میان رسانههای ادبی جهان داشت اما آمریکاییها به خاطر اظهارات «هاروس اینگدال» دبیر آکادمی نوبل دربارهی وضعیت منفعل امروز ادبیات آمریکا، از پوشش خبری این واقعه سر باز زدند و سطحی به آن پرداختند. [ مرتبط: صفحهی ویژهی «لوکلزیو» در سیب گاززده | صفحهی ویژهی جوایز ادبی سال ۱۳۸۷ جهان در سیب گاززده | مهمترین وقایع ادبی جهان در سال ۱۳۸۶]
درگذشت «محمود درویش» شاعر صلحطلب فلسطینی
درگذشت «محمود درویش» شاعر فلسطینی که از شهرت جهانی خوبی برخوردار بود در تمام رسانههای مهم ادبی جهان بازتاب گستردهای داشت. درگذشت وی همچنین فلسطینیان را به سه روز عزای عمومی کشاند و رئیسدولت خودگردان و دیگر دولتمردان این کشور را به ادای احترام به وی واداشت. «محمود درویش» كه برای انجام عمل قلب در بیمارستان هوستون تگزاس آمریكا تحت مراقبتهای پزشكی بود پس از عمل قلب دچار حمله قلبی شد و چشم از جهان فروبست. «درویش» در حالی جهان را ترک گفت که ساعتی پیش از عمل خود شعری به نام «مرگی كه شكستش دادم!» را در بستر بیماری سروده بود.
«محمود درویش» سالها علیه جنایات اسرائیل در فلسطین شعر سرود و به همین خاطر مجبور به ترك وطن شد. «درویش» آنقدر در جهان از محبوبیت خوبی برخوردار بود که رسانههای آمریکایی نیز دربارهاش نوشتند: «محمود درویش نمادی از مشكلات فلسطین اشغالی است و به همین خاطر موضوعاتی چون تبعید و مبارزه جایگاه خاصی در اشعارش دارد. وی در سال ۱۹۸۸ به طور نمادین بیانیه آزادی فلسطین را سرود.» «محمود عباس» رئیس دولت خودگردان فلسطین نیز درگذشت این شاعر فلسطینی را این طور توصیف کرد: «مرگ وی جای خالیای در فرهنگ، سیاست و زندگی ملی كشور فلسطین است. كلمات قادر به ابراز ناراحتی قلبی ما از درگذشت وی نیستند.»
درگذشت «سولژنیتسین» نویسندهی نوبلی روسیه
«الكساندر سولژنیتسین» تولستوی زمان حال ادبیات معاصر کشور روسیه لقب داشت و عمده شهرت خود را مدیون دو كتاب «مجمعالجزایر گولاك» و «یك روز از زندگی ایواندنیسویچ» بود. وی از مخالفان سرسخت رژیم كمونیستی شوروی سابق بود و به همین خاطر سالهای زیادی از زندگی خود را نیز در تبعید گذراند. «سولژنیتسین» همانند میلیونها تن دیگر از هموطنانش، سالهای بسیاری از عمرش را در زندانهای شوروی گذارند و همین موضوع را دستمایهی نگارش بسیاری از داستانهایش قرار داد.
حضور چهرههای سیاسی کشور روسیه از جمله «دیمیتری مددوف» رئیسجمهور این کشور در مراسم تدفین «سولژنیتسین» درگذشت وی را از اهمیت زیادی در رسانههای جهان برخوردار کرد. «سولژنیتسین» به خاطر سالها سختی و همچنین نگارش رمانهای «مجمعالجزایر گولاگ» و «یكی از روزهای زندگی ایوان دنیسوویچ» در سال ۱۹۷۰ جایزه ادبی نوبل را از آن خود کرد. وی در سال ۱۹۷۴ از شوروی سابق اخراج شد تا آنكه «میخائیل گورباچوف» آخرین رهبر كمونیست روسیه در سال ۱۹۹۰ بار دیگر او را شهروند روسیه كرد. پس از درگذشت «سولژنیتسین» تا به امروز مهمترین خیابان روسیه به نام وی شده و به تازگی نیز سایتی درباره زندگی و آثار وی تاسیس شده است.
درگذشت «آرتور سی کلارک» خالق «اودیسه فضایی»
درگذشت «آرتور سیکلارک» استاد داستانهای «علمی تخیلی» جهان که بیشتر بهخاطر رمان «۲۰۰۱: اودیسه فضایی» در میان علاقهمندان کتاب و ادبیات شهرت داشت در آخرین روزهای پایانی سال ۱۳۸۶ بازتاب زیادی در ایران نداشت اما از مهمترین وقایع ادبی سال ۲۰۰۸ به حساب میآید. «کلارک» به علت ناتوانی جسمی از دههی ۶۰ بر روی ویلچر بود و در نهایت نیز بر اثر عارضه تنفسی درگذشت. وی با وجودی که داستاننویسی را از جوانی شروع کرده بود اما اولین بار در سال ۱۹۶۸ بود که با داستان کوتاه «نگهبان» به شهرت رسید.
ساخت فیلم «۲۰۰۱: اودیسه فضایی» ساخته «استنلی کوبریک» بر اساس رمان «کلارک» نیز وی را به یکی از اساتید ژانر «علمی تخیلی» در دنیا تبدیل کرد. «کلارک» پیش از این رمان نیز در کتابهای دیگر به پیشرفتهای تکنولوژیکی بشر اشاراتی کرده بود که در ابتدا مورد توجه کارشناسان قرار نگرفت اما بعدها توجه همگان را به خود جلب کرد. وی همچنین به خاطر رمان «اودیسه فضایی» به عضویت افتخاری سازمان هوافضای آمریکا «ناسا» در آمد اما وی بیشتر از هر کاری نویسندگی را میپسندید. رمان «آخرین تئوری» نیز آخرین کتاب «کلارک» است که پس از مرگ وی راهی بازار کتاب آمریکا شد.
اهدای «بوکر ادبی» به «آراویند آدیگا» نویسندهی هندی
موسسهی بوکر سال ۲۰۰۸ دو جایزه اهدا کرد. اولین آن «بهترین بوکرها» بود که به مناسبت چهلمین سال فعالیت این جایزه ادبی به «سلمان رشدی» برای رمان «بچههای نیمهشب» اهدا شد و دیگری جایزه سالانه «بوکر ادبی» بود که به «آراویند آدیگا» نویسنده سیوسه سالهی هندی رمان «ببر سفید» تعلق گرفت. «آدیگا» در حالی این جایزه معتبر اروپایی را از آن خود کرد که تازه پا به عرصهی نویسندگی گذاشته بود و «ببر سفید» نخستین رمانش به حساب میآمد. آدیگا همچنین سومین نویسندهی تاریخ بوکر است که بهخاطر نخستین رمانش این جایزه معتبر را برده.
«آراویند آدیگا» ۲۳ اکتبر سال ۱۹۷۴ در «ماداراس» هند بهدنیا آمده اما در کشور استرالیا بزرگ شده و در دانشگاه کلمبیا و سپس در دانشگاه آکسفورد تحصیل کرده است. وی نویسندگی را با روزنامهنگاری برای چندین و چند نشریه از جمله «تایم» شروع کرد. رمان «ببر سفید» داستان پسری به نام «بالرام هالوای» است که پدرش سالها در کشور هند کالسکهکش بوده است. «بالرام» اما در زندگی خود تصمیم گرفت تا شغل پدر را ادامه ندهد و پیشرفت کند و چایفروش قهاری شود اما در این راه به دغلبازی و دروغگویی میافتد و منافع خانوادهاش را فدای منافع شخصی خود میکند. [مرتبط: تاج «بهترین بوکرها» بر سر سلمان رشدی | صفحهی ویژهی «آراویند آدیگا» در سیب گاززده]
اهدای «گنکور» به «عتیق رحیمی» نویسنده افغانی
«عتیق رحیمی» نویسنده رمان «سنگ صبور» نخستین برندهی افغانی معتبرترین جایزه ادبی کشور فرانسه «گنکور» است. «رحیمی» نویسندهی چهلوشش سالهی افغانی توانست با دریافت این جایزه نامش را در کنار بزرگانی همچون مارسل پروست، سیمون دو بووار، رومن گاری و مارگریت دوراس در لیست برندگان تاریخ صد و پنج سالهی جایزه گنکور قرار دهد.عتیق رحیمی نویسنده و کارگردان متولد سال ۱۹۶۲ در شهر کابل پایتخت افغانستان است. عتیق رحیمی در خانوادهای لیبرال بزرگ شده و در نوجوانی به دبیرستان فرانسویزبانان شهر کابل رفته است. وی در سال ۱۹۷۳ و همزمان با کودتای افغانستان و دستگیری پدر و عمویش به نویسندگی روی آورد و شروع به نوشتن کرد.
پس از آزادی پدر رحیمی از زندان، خانوادهی وی به قصد مهاجرت به هند وطن خود را ترک گفتند اما عتیق رحیمی تا پس از کودتا موفق نشد به آنها بپیوندد. وی در این زمان در معدنی در افغانستان کار میکرد و سپس بعدها در سال ۲۰۰۰ با الهام از این دوره از زندگی خود نخستین رمان خود را به زبان فارسی به نام «خاک و خاکستر» منتشر کرد. رحیمی در سال ۱۹۸۴ و با ناآرام شدن فضای سیاسی کشورش به پاکستان رفت و سپس عازم فرانسه شد و پناهندگی سیاسی گرفت و در دانشگاه سوربن پاریس مشغول به تحصیل شد. رحیمی در نهایت در این دانشگاه از رشته علوم ارتباطات رادیویی دکترا گرفت. «سنگ صبور» نخستین رمان «عتیق رحیمی» به زبان فرانسه است. [مرتبط: جایزه «گنکور» سال ۲۰۰۸ به افغانستان رفت | ده چیزی که باید دربارهی «عتیق رحیمی» بدانیم]
اهدای جایزه بخش ادبی «پرنس استریاس» اسپانیا به «مارگارت آتوود»
«مارگارت آتوود» نویسندهی کانادایی برندهی بخش ادبی جایزهی پنجاه هزار یورویی «پرنس استریاس» اسپانیا در سال ۲۰۰۸ است. «پرنس استریاس» نیز پس از «نوبل»، «بوکر» و «گنکور» از معتبرترین جوایز ادبی دنیاست. «آتوود» در حالی این جایزه را از آن خود کرد که به گمان منتقدان ادبی دنیا «هاروکی موراکامی» ژاپنی شانس بیشتری برای دریافت این جایزه را داشت. هیئت داوران این جایزه «آتوود» را شایستهی تقدیر برای «یک عمر تلاش بینظیر ادبی» دانستند و او را نویسندهای معرفی کردند که سالها در راستای «دفاع از حقوق زنان» تلاش و با «بیعدالتیهای اجتماعی» مبارزه کرده است.
«مارگارت آتوود» پیش از این جوایز «بوکر» سال ۲۰۰۰ و جایزهی ادبی «آرتور سی.کلارک» را از آن خود کرده بود و جدای نویسندگی و روزنامهنگاری سالها فعالیتها فمینیستی داشته است. «آتوود» در اُتاوای کانادا بدنیا آمده و سالیان کودکی را در کبک گذرانده است. وی از شش سالگی به نویسندگی علاقه نشان داد و در نهایت نیز در دانشگاه تورنتو هنر خواند. از «مارگارت آتوود» تا به حال رمانهای چون «قصه کُلفَت» و «اوریکس و کریک» ترجمهی سهیل سمی، «عروس فریبکار» و «آدمکش کور» ترجمهی شهین آسایش و «گریس دیگر» ترجمهی جلال بایرام به فارسی منتشر شدهاند. [جایزهی «پرنس استریاس» در دستان مارگارت آتوود و تزوتان تودوروف]
اهدای جایزه «ایمپک دوبلین» به «راوی هیج» نویسندهی تازهکار
«راوی هیج» نویسندهی چهل و چهار سالهی لبنانی برندهی «جایزهی ادبی ایمپک دوبلین»سال ۲۰۰۸ است. این جایزهی صد هزار پوندی گرانترین جایزهی کتاب در سراسر جهان به حساب میآید و «راوی هیج» که زبان انگلیسی زبان سوم اوست، موفق شد در رقابت با «فیلیپ راث»، «توماس پینچون» و «مارگارت آتوود» این جایزه را از آن خود کند. «هیج» نویسنده تازهکاری است و این جایزه به خاطر رمان «بازی دو نیرو» به او تعلق گرفت. این کتاب جنگ داخلی لبنان در سالهای ۱۹۸۰ را نشان میدهد و عنوان کتاب اشاره به بازی قماری دارد که در یکی از درامهای مشهور ویتنام به کار رفته است.
«راوی هیج» متولد بیروت است و در لبنان و قبرس بزرگ شده. در سال ۱۹۸۲ به «نیویورک» مهاجرت کرده و در رشتهی عکسبرداری تحصیل کرده است. وی سپس در سال ۱۹۹۱ ساکن «مونترال» کانادا شده و در کالج «داوسون» هنر خوانده است. «هیج» در این مدت، چند وقتی را در موزههای کانادایی کار کرده است. «هیج» وقتی هجده سالش بوده، تازه شروع به یادگیری زبان انگلیسی کرده و زندگی در نیویورک و کانادا او را در یادگیری بیش از پیش انگلیسی کمک کرده است. [راوی هیج، نویسنده لبنانی برندهی گرانترین جایزهی کتاب جهان شد]
درگذشت «هارولد پینتر» نمایشنامهنویس انگلیسی برنده نوبل ادبیات
«هارولد پینتر» نمایشنامهنویس و شاعر انگلیسی برنده نوبل ادبیات در حالی در آخرین روزهای سال ۲۰۰۸ چشم از جهان فرو بست که میلیونها نفر از شیفتگانش در سراسر جهان کریسمس را جشن گرفتند. «هارولد پینتر» که سالها از سرطان رنج میبرد، در هفتاد و هشت سالگی به آرامش رسید. «هارولد پینتر» هر چند به جز نمایشنامهنویسی در حوزههای دیگر هنری از جمله شاعری، فیلمنامهنویسی، بازیگری و کارگردانی و حتی سیاست شهرت داشت اما بیشتر از هر چیزی از تاثیرگذارترین چهرههای تئاتر امروز دنیا به حساب میآمد.
«پینتر» ۱۰ اکتبر سال ۱۹۳۰ در خانوادهای یهودی در شهر لندن بهدنیا آمد. از جوانی به بازیگری علاقه نشان داد و در سال ۱۹۵۱ بود که نخستین نمایشش را به نام «اتاق» منتشر کرد. «هارولد پینتر» از همان جوانی کتابخوانی حرفهای بود و در جوانی تمامی آثار «داستایفسکی»، «جورج الیوت»، «ویرجینیا وولف» و «ارنست همینگوی» را مطالعه کرد. وی سپس به عضویت حلقهی دوستان تاثیرگذار و بانفوذی درآمد که بعدها در شکلگیری جریانات ادبی و هنری انگلستان نقش بهسزایی ایفا کردند. [این نویسندگان نیز در سال ۲۰۰۸ درگذشتند: «آلن روبگریه»، «دیوید فاستر والاس»، «سیمون گری» و «مایکل کرایتون» | مرتبط: یادداشت «هارولد پینتر» دربارهی ایالات متحدهی آمریکا | «هارولد پینتر» درگذشت]
انتشار مجموعهی «داستانهای بیدل شاعر» نوشتهی «جیکی رولینگ»
«جیکی رولینگ» خالق مجموعه رمانهای «هری پاتر» با انتشار مجموعه «داستانهای بیدل شاعر» به بچههای بیسرپرست جهان هدیه کریسمس داد. این نویسنده خوشاقبال انگلیسی تمام عواید حاصل از فروش این کتاب خود را که پرفروشترین کتاب سال ۲۰۰۸ نیز به حساب میآید به امور خیریه اختصاص داد. «داستانهای بیدل شاعر» با فروش دو نسخه در هر دقیقه رکورد تازهای در تاریخ ادبیات جهان ثبت کرد.
«داستانهای بیدل شاعر» نخستین كتابی است كه «جیكی رولینگ» پس از خداحافظی با هری پاتر، منتشر میكند. منتقدان ادبی دنیا فروش خوبی را برای این كتاب پیشبینی میكنند. «داستانهای بیدل شاعر» مجموعهای از پنج داستان افسانهای است. «داستانهای بیدل شاعر» در نخستین چاپ خود هفت و نیم میلیون نسخه منتشر شده و به ده زبان از جمله فرانسوی، آلمانی، چینی و ژاپنی ترجمه شده است. مجموعههای «هری پاتر» بیش از ۴۰۰ میلیون نسخه در سراسر جهان فروش كرد و پس از كتاب انجیل بهعنوان پرفروشترین كتاب تاریخ جهان شناخته شد. «جیكی رولینگ» نیز با ثروت ۵۶۰ میلیون پوندی كه از فروش هری پاتر به دست آورده از «الیزابت دوم» ملكه انگلستان نیز ثروتمندتر است و جزو ۱۰ ثروتمند برتر جهان جای دارد.